UK Pirates (2) Radio Kaleidoscope
door Nico Fintelman (Smits)

 
 

Einde zeezenders - In deel 1 van UK Pirates beschreef ik de situatie van de Engelse landpiraten. In dit tweede deel een wat uitgebreider voorbeeld van één van die stations: Radio Kaleidoscope. En we beginnen op 15 augustus 1967. Op die dag treedt in Engeland de antizeezenderwet in werking. Deze stelt iedere medewerking aan en bevoorrading van zeezenders strafbaar.

De dag daarvoor hebben de meeste van de overgebleven stations afscheid genomen: Radio London, Radio 270 en Radio Scotland zijn voorgoed gestopt. Het merendeel van de ongeveer 15 zeezenders die het land tot dan toe heeft gekend waren al om uitéénlopende redenen gestopt. Op die 15e augustus is dan alleen Radio Caroline overgebleven.

Zij gaan onder moeilijker omstandigheden door via twee zendschepen. Voor de zuidoost kust ligt de mv MiAmigo waar vandaan Caroline South komt. En aan de andere kant van Engeland, bij het eiland Man, ligt de Caroline (Frederica) met de uitzendingen van Caroline North.

 

 

Bevoorrading - De schepen vanuit Engeland bevoorraden is nu strafbaar en dus gebeurd dit vanuit Nederland waar dit nog niet bij wet is verboden. De firma Weismuller verzorgt dit. Maar kleine bevoorradingen en het aan boord brengen van personen (bijvoorbeeld deejays) gebeurd nog wel via Engelse havens. Steve Taylor en Tony Mendoza zijn twee jonge Engelse radiofreaks uit Southend on Sea, een havenstadje in het graafschap Essex aan de monding van de Thames.

Van hier doen zij regelmatig met een kleine boot bevoorrading van de mv MiAmigo (Caroline South). Maar erg lang gaat dit niet duren. Radio Caroline kan Weismuller niet betalen en deze sleept in maart 1968 de beide zendschepen weg. Ze komen in Amsterdam te liggen en het station moet noodgedwongen stoppen. Steve en Tony besluiten om dan maar zelf radio te gaan maken.

 

Middengolf - En zo beginnen ze in voorjaar 1968 met Radio Kaleidoscope dat iedere zondag een aantal uren popprogramma's brengt op de middengolf (223 meter). De veelal live-programma's komen vanuit steeds wisselende locaties in Southend on Sea en dat zijn regelmatig de eigen woningen. Na een tijdje worden de programma's steeds professioneler en wordt in 1968 de zendtijd uitgebreid: bijna de gehele zondag is het station dan in de lucht. Overigens wordt regelmatig van frequentie gewisseld en Kaleidoscope is zo ook te horen op 219 en 226 meter. De zender en antennes staan altijd in de buurt van de studio en dus wisselen daarvan ook de locaties.

Er komen eigen jingles die vrij professioneel klinken en de luisteraars kunnen telefonisch platen aanvragen. Het nummer dat gebeld moet worden is van een telefooncel in de buurt van de studiolocatie waar dan medewerkers staan te wachten tot die telefoon overgaat. Met het wisselen van de zendlocaties wisselen ook de telefooncellen.

 

Jocks - Het station wordt erg polulair en krijgt regelmatig aandacht in de pers. Er zijn inmiddels al de nodige deejays bij het station betrokken. Maar dan komt ook de oude connectie met zeezender Radio Caroline weer naar boven. Voormalig Caroline jocks als Andy Archer, Robin Banks (Robin Adcroft) en Spangles Muldoon (Chris Carey) gaan bij Kaleidoscope programma's maken.

Het zijn prima popprogramma's maar af te toe gaat het wat verder. Johnny Benbow bijvoorbeeld maakt programma's waarin underground music te horen is. Ook te horen is Deejay Steve W die later nog de roadmanager zal worden van de popgroep Supertramp. En nog een andere naam is daar: Buster Pearson. Hij is de uitgever van het radioblad Monitor en zal in de loop der tijden bekend worden als een radiofreak die gespecialiseerd is in zeezenders.

Buster stelt zijn woning beschikbaar aan Kaleidoscope om daar een tapestudio te bouwen. Maakt ook programma's onder de naam Andy Bowman. Als Buster op een dag apparatuur gaat ophalen bij een zendlocatie wordt hij gearresteerd. Vervolgens neemt de overheid bij hem thuis ook apparatuur in beslag.

 
 

Jammen - In 1969 gaat Radio Kaleidscope ook uitzenden op de kortegolf. Hierdoor zijn de programma's in een groot gedelte van Europa te beluisteren. In het voorjaar van 1970 zijn er landelijke verkiezingen in de UK en in de aanloop blijkt dat de Labour Party van Harold Wilson een belangrijk progammapunt heeft: voorgoed een einde maken aan de etherpiraterij. Uit protest gaat Kaleidoscope  samen met andere piraten hiertegen actie voeren. Ze presenteren zich als PPL (Pirates' Protest League) en in de programma's wordt

 
'gewaarschuwd' voor Labour. 'Vote Today! Vote For Free Radio' wordt er op verkiezingsdag op de zender geroepen. Ook storen (jammen) ze een paar uur de programma's van een BBC zender. Omdat deze een hoog vermogen heeft lukt dat niet zo best. Het is meer een ludieke actie die wel de nodige publiciteit oplevert. Als reactie gaat de overheid een aantal weken Kaleidoscope jammen waardoor het station vaak nergens meer is te ontvangen. Na verloop van tijd stopt dit jammen weer.
 

Stoppen? - En dan draait het allemaal lekker door tot 1972. Maar nadat er interne strubbelingen zijn ontstaan en de nodige mensen het station hebben verlaten besluit men te stoppen. De laatste uitzending is op 28 december 1972.  Maar de naam en faam van het station blijven hangen.

Colin King van The Free Radio Association in Engeland heeft regelmatig medewerking verleent aan het station en besluit weer een station in de lucht te brengen met de naam Radio Kaleidoscope. De start is in maart 1973. Hij krijgt daarbij medewerking van een groep mensen die betrokken is geweest bij de fameuze Londense piraat Radio Jackie. De uitzendlocatie van Kaleidoscope is nu zuid Londen. Het station zit weer op de middengolf en als één van de eerste piraten heeft men een professionele processor die het station een 'vet' geluid geeft.

De frequenties wisselen nogal eens. Zo is er bijvoorbeeld de frequentie van de voormalige zeezender Radio London, 266 meter (where you dial for kicks on 266). Overigens, populair en al vanaf het begin in 1967 aanwezig is de Radio-K Roadshow. De eigen drive-in-discotheek die tot in de jaren tachtig succesvol zal zijn.

Deejay Kathy Jeanette in studio Kaleidoscope (foto: Pam Bird)

 
 

Popstation - Kaleiscope is een echt popstation dat professioneel klinkt. Met veel snelheid en goede jingles worden de programma's gebracht door prima jocks. De jingles worden verzorgd door Roger King, de broer van Colin. Die woont in Nederland en is bevriend met deejay Tom Mulder. Die doet dan nog onder de naam Klaas Vaak programma's op zeezender Veronica. In de studio van Veronica produceren Roger en Klaas de jingles die gedeeltelijk worden ingesproken door de Nederlandse vrouw van Roger, Nelly Verschuur.

In de programma's veel actuele Top 40 hits en men is de eerste piraat met een playlist. De jocks hebben maar voor twee platen per uur een eigen keuze, voor de rest moet men de lijst volgen. Hierin natuurlijk ook goede oldies. Later, in 1974 wordt het format wat meer losgelaten en zijn er meer oldies alsmede 'adult rock'. En ook een LP-programma. In eerste instantie is het station er nog een aantal uren op zondag maar later volgt uitbreiding van de uren. Regelmatig is het station in Londen ook op donderdagavond te beluisteren op FM (later in stereo) en dan wordt ook wel de naam KFM gehanteerd. Men presenteert zichzelf zowel op AM als FM ook als The Big K en als K-Music.

 

Prijsvraag - Er is iedere week een eigen hitparade, de 'Tip Top Thirty' en ook iedere week een stations tipplaat, de Powerpick. Opmerkelijk: in 1974 is dat ook een keer de plaat 'Florida' van het Nederlandse duo Bolland en Bolland. Er worden trouwens vaker Nederlandse platen gedraaid op Kaleidoscope zoals bijvoorbeeld die van Earth & Fire en Golden Earring. Vermoedelijk komt dit door de invloed van de Engelse uitzendingen van zeezender Radio Noordzee waarin deze platen ook worden gedraaid. En ook iedere week is er het programma 'Music Week Info' waarin uitgebreid nieuws over de wereld van de popmuziek.

Ieder jaar wordt eind december de Top 30 van het afgelopen jaar gebracht. De stickers worden veelvuldig gepromoot op het station. Deze worden 'The Lucky Car stickers' genoemd omdat op de achterkant een uniek nummer staat. Iedere uitzenddag wordt zo'n nummer bekend gemaakt en de 'eigenaar' van de betreffende sticker wordt opgeroepen zich te melden en krijgt dan een prijs. En wat dat betreft: 'Competition' is een spel dat draait om een langspeelplaat. De luisteraars moeten met de titel van die LP zoveel mogelijk woorden maken en ook daarmee kunnen prijzen worden gewonnen. En in de kerstperiodes is er de 'Christmas Box Competition', een spel waarmee platen kunnen worden gewonnen.

 

Ontslag - Zoals bijna standaard bij grote professionele piraten in Engeland wordt er regelmatig geld ingezameld voor goede doelen. Ook in 1975 knalt het station lekker door maar dan komen langzaam de problemen. In de loop van 1976 verlaat een aantal medewerkers het station om elders aan de slag te gaan. Voor de kleine groep achterblijvers wordt het allemaal wat veel werk. Kaleidoscope wordt met grote regelmaat opgepakt door de GPO (opsporingsdienst vergelijkbaar met de Nederlandse RCD). Deze dienst licht bovendien de werkgever van technicus Tony Collins in over zijn activiteiten en die werlgever ziet daarin aanleiding om hem te ontslaan.

Langzaam aan is het dan voorbij. Op 22 februari 1976 stopt Radio Kaleidoscope definitief. In een tijd dat er nog nauwelijks 24-uurs piraten zijn heeft het station laten zien dat men een profesioneel weekendstation kan neerzetten dat erg populair is. Nog enige andere namen van medewerkers buiten de genoemde (hele periode 1967-1976) : Andy Brown, Chris Trelawny, Jim Randall, Keith Ross Jenson, Tony Rocket, Kathy Jeanette, Steve Allen, Dave Owen, Pat Edison, Denny Tewson.

 
 

Programmering begin 1974

10.00-11.00 PAT EDISON Music, and the Big K Playlist
Kaleidogram competition at 1030

11.00-12.00 DENNY TEWSON Music, and the Big K Playlist
Kaleidogram competition at 1130

12.00-12.20 MUSIC WEEK Pat Edison and Denny Tewson. DJ Climbers, the Power Pick Play, Listeners letters and pop news

12.20-13.00 Tony Rocket reviews the weeks best (and worst) new releases
Runs up the Big K Tip Top 30, and plays the climbing records

13.00-14.00 TONY ROCKET Music, and the Big K Playlist
Kaleidogram competition at 1330


14.00-15.00 KEITH ROSS JENSON Music, the Big K Playlist and some LP tracks to wind up the days programmes. Kaleidogram competition at 1430

 

 
 
 
Terugkeren naar de MN home