Free Radio Magazine
13 oktober 2013 door: Nico Fintelman (Smits)
 

Marex - Iedereen die vroeger wel eens te maken heeft gehad met de etherpiraterij zal het Free Radio Magazine kennen. Dit blad, kortweg FRM genoemd, was zo'n beetje de maandelijkse bijbel voor de mensen in het illegale radiowereldje en vanaf einde zeventiger jaren met name voor de landpiraterij. Dat laatste is een fenomeen waaruit het FRM is ontstaan.

In het begin van de jaren zeventig waren er al landpiraten maar nog niet veel. Eén daarvan was Radio Marex in Amsterdam dat zoals in die tijd gebruikelijk maar een beperkt aantal uren per week uitzond. Ergens in 1973/74 werd het station een keer opgepakt door de overheid en bij de medewerkers ontstond toen het idee om ook een andere manier van communiceren met de luisteraars te beginnen. En zo kwam men op de gedachte om een blaadje uit te gaan geven met wat wetenswaardigheden over het radiostation.

Het blaadje kreeg ook de naam Marex en daarbij de toevoeging Free Radio Magazine. Het was in feite niet meer dan wat A4 stencils die aan elkaar waren geniet. In de volgende uitgaven van dit blaadje kwam meer en meer info over andere landpiraten maar ook over zeezenders en DX-en. Ook buiten Amsterdam kwam er meer interesse in het blaadje en de oplage werd groter.

 
 
Groter - Vanaf 1975 zond Radio Marex nog maar sporadisch uit en de mensen achter het station besloten om de nadruk te gaan leggen op het blaadje. Door diverse oorzaken waren er nog al wat radiofreaks in Nederland en Belgie. Het verdwijnen van de zeezenders Veronica, Noordzee en Atlantis in 1974 en het vervolgens door blijven gaan van MiAmigo en Caroline bijvoorbeeld. Dat laatste leverde steeds weer avontuurlijke verhalen op. Bovendien kreeg Veronica in de vorm van de VOO zendtijd als Publieke Omroep en verder waren de landpiraten sterk in opkomst. Allemaal genoeg stof om een maandelijks blad mee te kunnen vullen.
Een jaartje later werd besloten om de naam Marex te laten vallen en de toevoeging als eigenlijke naam te gaan gebruiken: Free Radio Magazine. Voor de goede orde: Free Radio was een term die vroeger in Engeland werd gebruikt voor alles op radiogebied dat onafhankelijk was van de overheid, met name zeezenders. In Nederland werd die term nogal eens vertaald in 'Vrije Radio' hetgeen natuurlijk een mooie omschrijving is voor zee- en landpiraten. Maar in Engeland werd de term van orgine bedoeld zoals ook de letterlijke vertaling luidt: Gratis Radio. Je hoefde er geen Omroepbijdrage voor te betalen.
 

Piraten - Het FRM was in de beginjaren dus een blad waarin nogal wat artikelen stonden over zeezenders, de VOO en andere officiele radiostations zoals Radio Luxemburg. En dat werd dan aangevuld met nieuws van en over landpiraten. Maar naarmate de zeventiger jaren naar het einde liepen werd meer en meer de nadruk gelegd op de laatse categorie zenders. Want de landpiraterij nam een grote vlucht. En zo kwamen er uitgebreide berichten over deze zenders, technische artikelen (hoe bouw ik zelf een zender?) en achtergrond-reportages over deze stations. Omdat het merendeel van deze piraten Nederlandstalige smartlappenzenders waren (zowel op FM als AM) was hiervoor ook veel aandacht. En verder was er dus de vaste DX-rubriek. (DX-en is het beluisteren van en rapporteren over radiostations die over grote afstand zijn te ontvangen, met name dan de kortegolf piraten).

Vanaf einde jaren zeventig kwamen de uitgebreide ontvangst lijstjes. Fanatieke luisteraars stuurden lijsten in met piraten die zij ontvangen hadden en daarbij ging het dan met name om de verre afstand waarop je als piraat nog was te ontvangen. In het begin van de jaren tachtig stond ik daar regelmatig met Radio Invicta in, mijn zware zender en hoge zendmast zorgden voor ontvangst op grote afstand. Let wel: met name voor diegenen die gericht luisterden en piraten die met richtantennes hun 'verbindingen' deden.

 
Delta - Overigens bestonden veel van de geschreven artikelen in het FRM ook uit informatie die door de lezers werd aangeleverd. Verder waren er dus de stationsreportages en halverwege de jaren tachtig toen wij bezig waren met Delta Radio 90 Nijmegen stond er op een gegeven moment een uitgebreide reportage in het FRM over onze 'conculega' Radio Keizerstad . Wij waren stinkend jaloers en één van ons belde het FRM met de vraag om ook een reportage over Delta Radio te maken. Maar dat deden ze niet want vanwege de afwisseling werd niet tweemaal achter elkaar een station uit dezelfde plaats uitgelicht. Logisch natuurlijk.
 
Nietjes - Zoals gezegd, in het begin was een uitgave van het FRM eigenlijk een aan elkaar geniet stapeltje A-4 stencils die waren getikt op een typemachine. Al snel werd dat laatste beter aangepakt maar de nietjes bleven. De Marex uitgaven kenden alleen tekst maar toen de overgang naar Free Radio Magazine een feit was kwamen er meer en meer afbeeldingen en foto's. En naarmate de zeventiger jaren vorderden werd het aantal pagina's uitgebreid en begon het blad er steeds profesioneler uit te zien. Begin jaren tachtig kwam dan de 'finishing touch'. Het blad kreeg een glossy uiterlijk. Geen nietjes meer maar een professioneel
 
uitgevoerd en gedrukt blad dat op degelijke wijze berichtte over dat speciale gedeelte van het radiowereldje. Veel afbeeldingen en foto's ook. De ontvangstlijstjes en technische rubriek waren belangrijk en behalve radio was er nu ook aandacht voor de tv-piraten die waren begonnen. Er waren reportages over zowel smartlappenzenders als professionele landpiraten en ook over Belgische radiostations want bij onze zuiderburen was de vrije radio situatie in alle hevigheid losgebarsten. Als aanvulling dan ook nieuws over zeezenders (in die tijd Monique, Caroline en Laser) en alle andere vormen van radio. Het blad verscheen 11 keer per jaar en was er nu ook in de losse verkoop. Het was de toptijd van de landpiraterij en dat weerspiegelde zich in de oplage.
 
De bazen - De mensen achter het Free Radio Magazine waren Jose Herps en Alfred Debels. Jose was formeel de uitgever en was er professioneel mee bezig, zij kon er haar 'living' van maken. Toen het FRM begon moest het gedrukt worden en Alfred schafte een stencilmachine aan, later een drukpersje. Maar daarop kun je natuurlijk ook andere zaken drukken en zo begon Alfred met een drukkerijtje. Veel van zijn klanten in de eerste jaren kwamen uit de radiohoek. En zo zijn de QSL-kaarten voor mijn Radio Invicta ook gemaakt door Alfred. Eind 1987 besloot Jose om er mee te stoppen en verkocht het FRM aan Jeroen van Baaren. Hij was later één van de eigenaren van het televsiebedrijf  625 TV-Produkties en was jarenlang getrouwd met tv-presentatrice Anita Witzier. Jeroen maakte van het FRM een nog veel professioneler blad dat echter een beetje de band met het uitganspunt begon te verliezen. Veel lezers haakten af en feitelijk was het blad al in de loop van 1988 verdwenen. Een afgeleide van het FRM zou nog tot 1990 bestaan.
 
Belangrijk - Zelf heb ik een abonnement op het FRM gehad van 1975-1988 en heb vrijwel alle exemplaren uit die periode bewaard. Dat zijn dus een paar dozen vol. Voor dit artikel heb ik ondermeer een uitgave tevoorschijn gehaald uit de begintijd. Het is het Marex blad van oktober 1975 dat toen dus de naam Free Radio Magazine nog als toevoeging had. Bijgaand afgebeeld de voorkant. Overigens kostte het lidmaatschap toen 15 gulden per jaar en daarvoor kreeg je dus iedere maand het blad toegestuurd.
 

Inhoud - In deze Marex van inmiddels 37 jaar geleden staan nog geen afbeeldingen of foto's en de berichten over landpiraten zijn nog niet zo uitgebreid als later het geval zal zijn. Wat dan wel ? Enkele korte artikelen over zeezenders en over het het voormalig Veronica zendschip Norderney dat toen in Amsterdam lag. Veel info over legale radioamateurs en het behalen van de C en D machtiging daarvoor. Ook een artikel over Radio Domino, de ziekenomroep van Amsterdam en een technische rubriek (over AM-raam-antennes en het schoonhouden van de koppen van een casetterecorder!!). Ook een ledenadvertentie die mij alsnog inzicht geeft in iets dat bij insiders bekend zal zijn geweest maar niet bij mij.

We kennen allemaal wel Ruud Hendriks, voormalig journalist en radio- en tv presentator en inmiddels al jaren mediaondernemer (en als topman van Endemol multimiljonair geworden). Ruud begon zijn loopbaan als deejay bij de Amsterdamse piraat Radio Unique en de zeezenders MiAmigo en Caroline. Hij deed zijn programma's onder het synoniem Rob Hudson en ik heb me nooit afgevraagd hoe hij aan die dj-naam kwam maar begreep het meteen toen ik genoemde advertentie uit oktober 1975 weer zag waarin Ruud vraagt om zeezenderartikelen. Hij plaatst deze annonce onder zijn eigen naam en men kan reageren naar zijn huisadres: Hudsonstraat 115-3 Amsterdam-W.

En dan in deze uitgave nog een paar artikelen over landpiraten waaronder die op de kortegolf. En daarbij ook een uitgebreid verhaal over Radio Marex zelf en een ander Amsterdams station, Radio Capital. Dat artikel vind je hierbij.

 

 
 
 
 
 
 
 
Terugkeren naar de MN home