Medianostalgie
 
 
 
TV piraten buiten Nederland (4)
door Nico Fintelman (Smits)
 

Op deze website vind je diverse artikelen welke handelen over de voormalige Nederlandse televisie piraten. Met name vanaf de jaren zeventig werd het eenvoudiger om zo'n zender in de lucht te brengen. Video apparatuur kwam beschikbaar en dat maakte het technisch gezien een stuk makkelijker. Ook buiten Nederland hebben we tv-piraten gekend al is het allemaal wat beperkt gebleven. In de meeste gevallen werd er uitgezonden met VHF en UHF zenders, niet zelden met slechts laag vermogen.

Onder de titel TV-piraten buiten Nederland brengen we hierover vier artikelen. Deel 1-3 gaan over de illegale tv-zenders op land en staan onder het item Radio/TV piraten. Aflevering vier behandeld de piraten vanaf zee en staat in het item Offshore/Zeezenders.

 
Vanaf de zee - Tot de eerste tv-piraten kunnen we degenen rekenen die feitelijk zeezender waren. Net zoals de radiostations uitzendend vanaf zee buiten de territoriale wateren. Of trachtten uit te zenden want technisch gezien was dat allemaal wat ingewikkelder dan een radiozender op de middengolf. En tv-programma's maakte je ook niet maar zo op een schip of platform. De historie hiervan zal bekender zijn dan die van de tv-piraten op land.
 
     
  Syd - Eind 1965 start TV-Syd. Voor de kust van Malmo in Zweden ligt dan al enige jaren het zendschip 'Cheetah 2' in internationale wateren. Vanaf maart 1962 zendt hier Radio Syd uit en een anti-zeezenderwet die op 1 augustus van dat jaar ingaat heeft het station niet kunnen stoppen. Uiteindelijk in december 1965 begint men dan vanaf hier ook met TV-Syd. Het station brengt amusementsprogramma's en speelfilms. Er wordt onregelmatig uitgezonden en er zijn veel technische problemen. Niet veel later, in januari 1966 komt het schip door slechte weeromstandigheden in problemen. Bovendien heeft Syd het door de anti zeezenderwet al moeilijk genoeg om te blijven bestaan en de combinatie met noodweer wordt de doodsteek. Eigenaresse Britt Wadner besluit op 20 januari 1966 te stoppen met RTV-Syd. Het televisiestation heeft dus maar een kort leven gekent.    
     
 

Tower - Eerder dat jaar is voor de kust van Engeland vanaf Sunk Head, een voormalig oorlogsplatform, Radio Tower gestart. Ook de eigenaren daarvan hebben plannen om televisie te gaan maken. Vanaf het platform volgen enige testuitzendingen van Tower TV maar verder gaat het niet. Technische en financiele problemen zijn de oorzaak en in mei1966 stopt de hele Tower onderneming alweer.

 
 
Odelia - In het voorjaar van 1981 begint Odelia-TV gericht op Israel en de voertaal is dus ook Hebreeuws. Het land kent dan al jaren een zeezender, het radiostation The Voice of Peace en in navolging daarvan begint genoemde tv-piraat. Uitgezonden wordt vanaf het schip mv Odelia voor de kust van Israel in internationale wateren. De uitzendingen worden al gauw regelmatig 'gejammed' door de overheid door op dezelfde frequentie uit te gaan zenden met een zender van de Publieke Omroep.
 
 

Maar een rechter zal dat later verbieden. Er worden amusementsprogramma's en speelfilms uitgezonden. Ook worden er enige eigen programma's gemaakt. Voor een aantal daarvan is er zelfs een kleine studio aanwezig op het schip. Het station wordt op commerciele basis gerund en is in een groot gedeelte van west en midden Israel te ontvangen. En wordt populair bij de kijkers.

 
 

 

 
 

Anti-zeezender wet - De Israelische overheid heeft grote moeite met dit tv-station. Een radiopiraat als The Voice of Peace wordt gedoogd maar piraten televisie is een brug te ver. Na de nodige politieke discussies neemt het parlement in november 1981 een anti-zeezenderwet aan die op 1 december 1981 van kracht wordt. Odelia-TV maakt dan bekendt vanaf nu de programma's in het Arabisch en Engels te brengen en dus niet meer specifiek gericht te zijn op Israel maar op alle landen in de regio. Echter, de Israelische wetgever is niet gevoelig voor deze tactiek en gaat de wet strak handhaven. Dat houdt ondermeer in dat bevoorrading vanuit Israel niet meer mogelijk is. Ook krijgen enige medewerkers en de eigenaar van het schip het bericht dat er tegen hen een rechtszaak zal volgen. In december 1981 worden dan ook de uitzendingen gestaakt en het schip vertrekt en daarmee is Odelia-TV voorgoed voorbij. Het station was lang niet altijd in de ether maar heeft dus toch ruim een half jaar bestaan.

 
     
 

Mislukt - Door de jaren heen maar zeker in de jaren zestig duiken er steeds weer verhalen op over op te starten tv-stations. Piraten dus die zullen gaan uitzenden vanaf schepen of platforms. Of in het geval van Caroline vanuit een vliegtuig. De meeste projekten zijn gesitueerd in Europa zoals bijvoorbeeld Sealand. Maar in vrijwel alle gevallen blijft het bij verhalen. Behalve het navolgende project.

 
     
 

Noordzee - Het enige succesvolle tv-station vanaf zee was TV-Noordzee maar ook dat heeft maar kortstondig bestaan. Het was met name de Nederlandse scheepsbouwer Cornelis Verolme, eigenaar van diverse Verolme scheepswerven in binnen- en buitenland, die het initatief nam voor een commerciele Nederlandse tv-zender. Ook enige andere Nederlandse industrielen investeerden in het project. Speciaal hiervoor wordt een groot stalen platform op poten gebouwd dat compleet met helicopterdek een eind boven de zeespiegel uitsteekt. Dit gevaarte wordt voor de kust van Noordwijk in de Noordzee geplaatst waarbij de zes grote poten in de zeebodem worden geplant.

De formele eigenaar is de Reclame Exploitatie Maatschappij (REM) en zo krijgt het platform dan ook de naam REM-eiland. Hierop komen een televisiezender van bijna10 kilowatt en een hoge antenne en op 1 september 1964 start hier formeel TV-Noordzee. Gericht op Nederland maar omdat het REM-eiland in internationale wateren staat dus buiten onze landsgrenzen. Al meteen staat de Nederlandse pers op zijn kop want we zitten in een tijd dat ons land nog maar twee (publieke) televisiezenders kent. En die zenden maar enkele uren per avond uit. Woon je in het oosten dan kun je de Duitse televisiezenders ontvangen en in het zuiden de Belgische. Voor de rest is er niets op tv. En de programmering van de Publieke Omroep is ook nogal beperkt. 

 
     
 

Populair - Al snel wordt TV-Noordzee populair. Er worden veelal Amerikaanse tv-series uitgezonden zoals Mr. Ed, Rin Tin Tin en The Saint. Af en toe zitten er eigen programma´s tussen. Het station heeft twee omroepsters die grote bekenheid krijgen, Marian Bierenbroodspot en Hetty Bennink. Uiteraard is het een commerciele zender en worden de programma´s onderbroken door reclamspots, iets wat in die tijd in Nederland geheel onbekend is.

Al snel vinden veel adverteerders hun weg naar het nieuwe televisiestation dat onder leiding staat van Joop Landre. Op het REM-eiland zelf worden alleen programmabanden afgedraaid. De montages en eigen opnames worden gedaan in Amsterdam waar de organisatie een kantoor en studio heeft.

 
 
     
  REM-antenne - Televisie ontvangst heb je in die tijd door middel van een eigen antenne en om TV-Noordzee te kunnen zien moet je wel een extra antenne hebben die de naam ´REM-antenne` krijgt. Deze worden massaal aangeschaft danwel laten mensen deze door hun leverancier plaatsen. Televisie- en electronica handeleren doen goede zaken. Overigens is het tv-station goed te ontvangen in west en midden Nederland. Ook is het voor particulieren mogelijk om aandelen te kopen in de REM. Deze zijn voor een paar tientjes te verkrijgen op het postkantoor en worden massaal aangeschaft.  
     
 

Overheid - Ook is er overdags een radiostation te beluisteren vanaf het REM-eiland. Deze heeft de naam Radio Noordzee en is familiegericht. Daarop is ondermeer Rob Out te horen. TV-Noordzee wordt dus heel snel erg succesvol en dat bevalt de overheid totaal niet. Er is in die tijd al regelmatig discussie over Radio Veronica want met name in de politiek willen nogal wat mensen dat deze zender gestopt wordt. Deze roep wordt nu luider maar uiteindelijk wordt bedacht om niet een anti-zeezenderwet aan te nemen maar het anders aan te pakken.

Het REM-eiland staat met zijn poten op de bodem van de Noordzee en daarvoor gelden weer andere wetten. Deze zeebodem is in verband met de gas- en oliewinning verdeeld onder de aangrenzende landen en het REM-eiland staat op het zogenaamde Nederlands continentaal plat. Daarmee is een wet invoeren die radio en televisie activiteiten vanaf dat continentaal plat verbiedt een peuleschilletje. Deze wordt al spoedig in de Tweede Kamer aangenomen en treedt op 1 december 1964 in werking.

De exploitanten van TV-Noordzee trekken zich er weinig van aan en gaan gewoon door met de uitzendingen. Als gevolg daarvan wordt op 14 december 1964 een grote actie uitgevoerd door de Nederlandse overheid. Met behulp van helicopters en boten wordt het platform bezet en komt er een einde aan TV-Noordzee.

 
 

TROS - De historie van dit televisiestation is dus kort en hevig maar het is wel het meest succesvolle "piraten-tv-station" dat er is geweest. Vervolgens stampt Joop Landre met behulp van ochtendblad De Telegraaf de TROS uit de grond welke informeel het vervolg van TV-Noordzee is geworden. De TROS wordt in oktober 1969 als Publieke Omroep toegelaten tot het Nederlandse bestel en is dat tot de dag van vandaag gebleven.

Het REM-eiland wordt na inbeslagname door de staat overgedragen aan Rijkswaterstaat dat het gebruikt voor onderzoeks doeleinden. Het platform wordt in september 2006 afgebroken. Sinds juli 2011 staat het in een verbouwde uitvoering in de haven van Amsterdam en is er een restaurant in gevestigd. In 1970 starte een radiostation met de naam Radio Noordzee vanaf het zendschip Mebo 2.

 
     
 
 
Terugkeren naar de MN home