Guitaren
Door Nico Fintelman (Smits)
 
Belangrijkste- Het belangrijkste instrument van de popmuziek is toch wel de gitaar. Natuurlijk hebben de drums een heel groot aandeel in het succes van songs en hebben piano en blaasinstrumenten ook een enorme bijdrage geleverd aan de muziek. En verder ook in de loop der tijden meer en meer de elektronica, varierend van synthesizers tot de computers zoals we die tegenwoordig kennen. Maar in dit alles is de gitaar de oerfaktor voor de popmuziek. Heel veel belangrijke popmuzikanten (en zeker die uit de periode van de jaren vijftig tot tachtig) begonnen al tokkelend op een gitaar.

En een groot aantal van de belangrijkste popsongs zijn toch in de kern gitaarnummers. Gitaarnummers die met name tot uiting worden gebracht door elektronische versterking. De elektrische gitaar werd daarmee één van de belangrijke faktoren voor popmuzikanten en werd een attractie op zich, zeker als deze werd bespeeld door een gitaar-virtuoos.

 
Les Paul- Dat betekent dat we iemand als Les Paul waarschijnlijk wel kunnen benoemen tot de vader van de gitaarmuziek. Hoewel hij nooit popmuzikant is geweest is hij van dermate grote invloed geweest op de ontwikkeling van de elektronische gitaarmuziek dat hij zeker dit predikaat verdiend. Les Paul is de artiestennaam van Lester William Polsfuss, geboren in 1915 in de Amerikaanse staat Winsconsin. Al in zijn tienerjaren speelde hij redelijk professioneel gitaar en aangezien we het hebben over de jaren dertig zal duidelijk zijn dat er nog geen popmuziek was. Les Paul was country muzkant en speelde in diverse bands.

Vanaf eind jaren dertig ging hij meer en meer over op de jazzmuziek en de elektrische gitaar werd zijn instrument. Nou stelde een elektrisch versterkte gitaar in die tijd nog niet zo veel voor en Les Paul experimenteerde er lustig op los en ontwikkelde zo zijn eigen elektrische gitaar. Vanaf 1941 werd hij hiermee bekend en ook vanaf toen werd hij professioneel jazzmuzikant met een eigen trio. Les Paul ontwikkelde niet alleen de gitaar maar ook de manier van bespelen. Hij was druk bezig met overdubben van tracks en andere technieken van gitaarspelen. Dit alles viel op en zodoende kwam Les Paul in contact met de firma Gibson. Dit waren (en zijn) beroemde gitaarbouwers en Les Paul hielp hen de elektrische gitaar verder te ontwikkelen. Hij leende vervolgens zijn naam aan een nieuw type en zo ontstond de beroemde Les Paul gitaar.

   

Jazz- Tegen het einde van de jaren veertig van de vorige eeuw speelde Les Paul meer en meer de populaire jazz en omdat hij geen goede zanger was zocht hij iemand die dat gedeelte van hem kon overnemen. En zo vond hij de zangeres Mary Ford met wie hij als duo verder ging. Later ook trouwden ze. Samen maakten ze veel opnamen, niet zelden in hun garage dan wel in huis want Les Paul had zelf zijn eenvoudige opnameapparatuur ontwikkeld. Hij componeerde vanaf eind jaren veertig veel jazzy-achtige, maar goed in het gehoor liggende nummers die voor die tijd nogal speciaal waren wegens zijn aanpak: veel overdubbing en effecten. Het duo Les Paul and Mary Ford had zo een hele rij wereldhits en was erg populair.

Wie kent niet songs als 'Vaya Condios', 'How high the moon', 'Mockin bird hill' en 'Tennesee Waltz'. Nummers die veelvuldig zijn gecoverd door allerlei grote artiesten. Vanaf halfweg de jaren vijftig werd het succes van Les Paul and Mary Ford een stuk minder omdat toen de rock and roll populair werd, een genre waar het duo zich niet mee bezig hield. In 1964 besloten ze trouwens te scheiden. In de zestiger en zeventiger popjaren was Les Paul alleen nog interessant voor een kleine groep fans, hij speelde een mix van country en jazz. Dat bleef zo in de daarop volgende decennia. En tot vlak voor zijn dood trad hij nog wekelijks op in een jazzclub in New York. Op 13 augustus 2009 overleed Les Paul op 94-jarige leeftijd. Hij werd een voorbeeld voor de grote popartiesten van de jaren 60-80 vanwege zijn belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de (elektrische) gitaar en de door hem ontwikkelde technieken van spelen. Mensen als Keith Richards (Stones), Pete Townsend (Who) en Bono (U2) noemen hem een held.

Popmuzikanten - De gitaar georienteerde groepen van de zestiger jaren zoals Beatles, Stones en Who, waren voor mij idolen en de manier waarop deze muzikanten stonden te zwaaien met hun instrumenten en deze bespeelden sprak erg tot mijn verbeelding. Daar kwam bij dat er in die tijd veel blitze en apart uitziende gitaren werden gebruikt. Het zag er in die jaren zestig op televisie voor een jong jochie heel indrukwekkend uit. In de buurt waar ik woonde waren diverse oudere jongens die een gitaar hadden en een al wat oudere buurman speelde in een band waarmee ze een plaat maakten. Ik weet niet meer hoe die groep heette en een hit hebben ze ook niet gehad maar het was inspirerend. Dat wilde ik ook en toen ik negen jaar oud was kocht ik mijn eigen gitaar.

Vervolgens met de gitaar proberen mee te spelen met de nummers die op de radio of platenspeler werden gedraaid. En niet zelden voor de spiegel om jezelf goed te kunnen zien als 'popmuzikant'. En inderdaad, een paar jaar later hadden we ook een tijdje een bandje maar helaas werd dat verder niets. Veel raggen op onze instrumenten maar echte popmuzkanten, nee hoor. Ieder woensdagmiddag (vrij van school) kreeg ik van mijn moeder een gulden en ging dan naar iemand in de buurt die gitaarles gaf en voor die gulden werd je dan uur lang de kunst van het bespelen bijgebracht. Tenminste, dat was de bedoeling. Je had jongens die een gitaar kregen, er op gingen tokkelen en experimenteren en na verloop van tijd heel aardig konden spelen.

Zij hadden talent en zo zijn ook de grote jongens begonnen. Je had ook jongens zoals ik die het spelen na jaren gitaarles nog niet onder de knie hadden. Geen talent. Uiteindelijk ben ik er maar mee opgehouden maar de inmiddels meer dan 40 jaar oude gitaar heb ik nog altijd. Het is zo'n mooi bruine jazzy-gitaar met die bekende 'f-jes' in de kast.

Van instrument naar radio- Een beetje in het verlengde van het vorige ligt een andere hobby, de popradio. En zo kom je dan terecht in de etherpiraterij. Er wordt wel eens gezegd dat veel deejay's eigenlijk mislukte popmuzikanten zijn. Ze waren eigenlijk liever succesvolle wereldsterren willen zijn die als een virtuoos die gitaar kunnen bespelen en een grote naam zijn in de popmuziek. Tsja, geldt voor mij ook wel een beetje. De gitaarhelden van toen zijn in ieder geval mijn favorieten geworden, mensen als Little Richard, John Lennon, Alvin Lee, Jimmy Hendrikx, Pete Townsend, Neil Young en nog veel meer. Ook in een wat ander muziekvlak iemand als Manitas de Plata. Een in 1927 in Frankrijk geboren zigeuner die waanzinnig tekeer kan gaan op zijn flamengo gitaar. En met terugwerkende kracht ook Les Paul. En nog altijd veer ik op als er op televisie een programma komt waar echte gitaarspelers een live optreden doen.

 
 
 
Terugkeren naar de MN home