De radio in 1957
Door Nico Fintelman (Smits)

 

 

Gevonden - We vonden een oude programmagids terug van de NCRV. Officieel de Omroepgids van 16 november 1957. Dat was de tijd dat Nederland nog steeds in opbouw was na een verwoestende Tweede Wereldoorlog. De mensen waren over het algemeen nog arm en veel vertier was er niet. Die kwam dan hoofdzakelijk in de vorm van theater, toneelstukken en de bioscoop.

Er waren nog niet veel auto's en snelwegen en pas twee jaar daarvoor maakte Nederland voor de eerste keer kennis met een file. Vakantietrips naar het buitenland waren voor nog niet veel mensen weggelegd. De meesten hadden trouwens maar een week vakantie per jaar en op zaterdag ging men nog naar school en werk.

 
Verzuiling - Het waren de degelijke  jaren vijftig waarin niet veel gebeurde. Behalve dan de Koude Oorlog. En we zaten midden in de verzuiling. Iedere stroming en religie had zijn eigen organisaties. Omroep, vakbeweging, scholen en in veel gevallen de sporadische uitgaanswereld waren bepaald naar de stroming of religie waar je bijhoorde. Je kwam niet zoveel buiten je eigen groep en voor sommigen was dat zelfs een doodzonde.
 
 

Omroepen - Die verzuiling vertaalde zich dus ook in de omroepwereld. Iedere 'zuil' had zijn clubje en zo hadden we dan 5 verschillende Publieke Omroepen. Naast de NCRV waren dat de KRO, VARA, AVRO en VPRO. Die laatste was nog een christelijke omroep (Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep) en hun programma's waren deels in die trant. Verder werden er nog programma's gemaakt door de IKOR (oecomenische samenwerkerking van kerken), Convent van Kerken (gezamenlijke protestantse kerken), de RVU (universiteit), de RVD (jawel de Rijks Voorlichtings Dienst) en het LVD. Dat laatste stond voor de Leger Voorlichtings Dienst !!

   

De Gids - De pakken die oude programmagids erbij. De soberheid van die tijd weerspiegelt zich hierin, de gids is in zwart/wit gedrukt. Kleur en fleur ontbreken geheel. Dit exemplaar is behoorlijk vergeeld. Op de beschadigde voorkant als afbeelding een schilderij van Augustus Allebe. In die tijd was er nog nauwelijks televisie en de radio was het belangrijkst. Daar draait het dan voornamenlijk om in deze gids.

Er waren twee zenders: Hilversum 1 dat uitzond op 402 meter en Hilversum 2 dat te beluisteren was op 298 meter. Beiden middengolf. En in sommige regio's waren er ook FM-frequenties hoewel de meeste mensen in die tijd nog een radio zonder FM hadden. De programma's van deze zenders worden uitgebreid beschreven in deze gids. Zozeer dat aparte pagina's nodig zijn voor de dag- en avondprogrammering.

 
 
 

Programma's - De pagina's bekijkend valt op dat de meeste programma's vrij kort zijn. Daardoor is er een veelvoud van allemaal verschillende programma's te horen op deze zenders. Formeel word begonnen om 07.00 uur in de ochtend en uitgezonden tot middernacht. Allerlei fraaie titels zijn bedacht voor hetgeen wordt gebracht en inhoudelijk zwalkt de programmering van het ene (besproken) onderwerp naar het andere en van de ene muzieksoort naar de andere. En zo is er op woensdagavond Socialistisch nieuws in Esperanto en op maandagavond een evangelisatie-uitzending in de Tjsechische taal door Frau Pastor Marta Bock. Veel christelijke programma's de hele week door en ook veel klassieke muziek. Op dinsdag het legendarische Kleutertje Luister en de rest van de week ook veel kinderprogramma's. De beroemde 50-er jaren spruitjeslucht is bijna te ruiken in deze programmeringen.

 

Amusement - Op zondagmiddag 17 november is er een ooggetuigeverslag van de voetbalwedstrijd Nederland-Belgie met commentaar van Dick van Rijn. Werd gespeeld in het Feijenoord stadion in Rotterdam. En.....in de pauze hoort u bekende liedjes uit het Waterland door het orkest Centre. Ook in die tijd waren er al AVRO's Arbeidsvitaminen op maandagochtend. Televisie was nog niet belangrijk dus in de avond werd nog massaal geluisterd naar de amusementsprogramma's op de radio. Bijvoorbeeld op maandagavond het fameuze De Familie Doorsnee. Een soort musical-hoorspel met bekende Nederlanders.

 

Pop - En popmuziek? Dat was in die tijd voornamenlijk rock 'n roll en doo-woop. Dat komen we dus niet tegen. Er waren diverse jongeren programma's en daar werd wel eens eens een popplaat gedraaid. Maar dat was het dan wel. Het eerste echte pop-programma zou pas twee jaren later beginnen. Dat was in 1959 het één uur durende Tijd voor Teenagers met Dick Duster en later Herman Stok.

 

Buitenland - Ook is er voor iedere dag een pagina met de buitenlandse radiostations. Te ontvangen op midden, lange en kortegolf. Hier ook de opgave van de Wereldomroep en de dagelijkse uurtjes van de twee regionale omroepen Noord en Zuid. Onder de noemer Ned. Uitzendingen uit het Buitenland staat Radio Luxemburg. Daar werden op de middengolf (208 meter) iedere dag tot 14.00 uur Nederlandse (commerciele) programma's uitgezonden. Daar hoorde je voornamenlijk muziekprogramma's en die waren hier heel populair. En dus is uit concurentie overwegingen een uitgebreide beschrijving van die programma's achterwege gelaten. En we zien nog een Luxemburg staan. Dat was de Franstalige uitvoering op de Lange Golf.

 

Draadomroep - Nog steeds aanwezig in 1957 was de Draadomroep. Deze was al in de jaren twintig ontstaan onder de naam Radiodistributie. Toen hadden veel mensen geen radiotoestel omdat die erg duur waren en het technisch wat ingewikkelder was. En dus kreeg men via een kabel (draad) die van huis naar huis ging tegen betaling een signaal binnen met een paar radiozenders. Via een kastje kon men dan de zender kiezen. Een soort voorloper van de kabel dus. In 1957 hadden nog veel mensen dit kastje in huis en de exploitant, staatsbedrijf PTT (ook van de post!!) bood nu de kanalen aan met een soort van 'best of' van het radioaanbod. En adverteerde daarmee in de omroepgids. We zien het ook staan in de programmering.

 

Televisie - Er was in 1957 nog maar één televisiezender, Nederland 1. Deze was slechts enkele uren per dag in de lucht en dus kon de gids het af met één pagina voor de hele week. Daarin bijvoorbeeld op maandagavond een uitzending met een gymnastiekuitvoering en daarna jazzmuziek. En op woensdagavond een 'zwaar' en niet bepaald flitsend toneelstuk. Veel informatie programma's maar met name op zaterdagavond ruimte voor amusement. En ook hier voetbal: op woensdagmiddag de wedstrijd Duitsland-Zweden. Ook nog een pagina met de buitenlandse tv-zenders. Maar hoe goed bedoeld ook: een groot aantal daarvan was hier niet te ontvangen en een aantal anderen maar in bepaalde gedeelten van het land.

 
 
Hieronder nog enkele afbeeldingen uit die tijd:
 
 
 
 
 
 
Terugkeren naar de MN home