MediaNostalgie

Radio Orwell
Geschreven door Nico Fintelman (Smits)

Rivier - In de tweede helft van de zeventiger jaren werd er regelmatig over bericht in de vrije-radiobladen. Een nieuw radiostation in Engeland. De reden was dat het een beetje appelleerde aan de zeezenders. Ik zat destijds fanatiek aan mijn radio te draaien om het te vinden maar dat lukte niet. Het vermogen van de zender was niet zo groot en de zendlocatie te ver weg om het in mijn woonplaats te kunnen beluisteren.

Overigens was het wel enigzins te ontvangen aan de Nederlandse kust. Pas toen ik er later eens in de buurt was hoorde ik het. Ik heb het over Radio Orwell. Een station voor de regio van de plaats Ipswich in het oosten van Engeland. Langs de stad stroomt het riviertje de Orwell dat een eind verder als een heel brede rivier bij Harwich en Felixstowe in de Noordzee uitkomt. Vandaar dus die naam. Mijn beschrijving van dit station beperkt zich voornamenlijk tot die eerste periode omdat het toen ging om een prima popstation.

ILR - Vanaf begin jaren zeventig komen in Engeland meer en meer de ILR stations opzetten. Dat staat voor Independent Local Radio. Het gaat om radiostations die regionaal mogen uitzenden en onafhankelijk (Independent) zijn. Dat wil zeggen, niet behoren tot de (staats) BBC maar zakelijke ondernemingen zijn. Draaien dan ook commercieel. In Ipswich is het Rummy Weston die een vergunning aanvraagt voor een radiostation in zijn woonplaats. Er zijn meer gegadigden maar de groepering van Rummy is de winnaar en krijgt in juni 1973 een licentie. Maar het zal nog lang duren voor het zover is. De wettelijke mogelijkheid voor dergelijke stations was er gekomen dankzij de conservatieve regering die altijd voor commerciele radio was maar in 1974 krijgt Engeland een Labour regering (socialisten). Die zijn fel tegen dit soort radio en proberen de wet terug te draaien hetgeen na lange tijd mislukt. Pas dan kunnen Rummy en collega's aan de gang.

Zeezenders - Vervolgens is er nog de nodige voorbereiding nodig, bijvoorbeeld financiering. En zo komt het dat Radio Orwell pas op 28 October 1975 de lucht in gaat. De eerste plaat die wordt gedraaid is The Best Thing That Ever Happened To Me van Gladys Kinght and the Pips'. Ipswich ligt midden in het ontvangstgebied van veel van de voormalige zeezenders. Niet zo ver van de kust waar de schepen en forten van die stations waren. Die waren enorm populair bij de bevolking en Radio Orwell speelt in op dat sentiment. Met jocks van deze zeezenders en ook hun tunes en (omgebouwde) jingles. Maar ook komt er meteen een eigen professioneel jingle pakket van PAMS. Het station is in eerste instantie alleen overdags in de ether maar in de maanden die volgen wordt de zendtijd steeds verder uitgebreid waardoor men alleen 's nachts van 02.00-6.00 uur niet is te beluisteren. Nog weer later is Orwell er gewoon 24 uur per dag. Het klinkt lekker strak en fameuze namen zijn er te horen. Zoals Andy Archer, Dave Rodgers, Johnny Jason, Greg Bance (Arnold Layne) en Mark Wesley. Allemaal jocks die bekend zijn van de zeezenders en in enkel geval ook van de engelse pop-uitzendingen van Radio Luxemburg. Orwell zendt uit op middengolf 257 meter en FM 97.1. De vermogens zijn niet zo hoog dus vandaar dat Owell buiten het beoogde zendgebied niet of slecht is te ontvangen.

Nieuws - Maar er zijn ook nieuwsuitzendingen. Overdags zijn die van een eigen redactie waardoor er ook veel regio info is. Met ondermeer live reportages vanaf plaatsen waar iets gebeurd. Ipswich ligt in het graafschap Suffolk en een groot gedeelte van het gebied wordt betrokken in de uitzendingen. En in de avond wordt het nieuws van LBC London doorgeprikt. Dat station heeft een internationale nieuwsservice die door veel ILR stations wordt overgenomen. Overdags is Orwell een goed popstation. Er wordt gedraaid met een playlist van dertig hits en een aantal nieuwe platen. Uiteraard om de paar nummers afgewisseld met een oldie en af en toe een LP-track.

Verder op zaterdagmiddag de eigen Top 30 en zondag van 10.00-17.00 alleen oude pop (Solid Gold Sunday). Maar in de avond zijn er ook info en discussie programma's. Dat soort programma's zijn dan ook wettelijk verplicht. In het weekend is er ook veel sport. Als het station 's ochtends met gepresenteerde programma's in de lucht komt begint men steevast met de imposante Ouverture uit de pop-opera Tommy (van The Who). In de eerste jaren van bestaan is Owell erg populair en 70-80% van de bevolking in de regio luistert er regelmatig naar. (foto: Deejay Katie Glass in Orwell studio)

Kelder -Radio Orwell is gevestigd in een gebouw in Ipswich dat de naam Electric House heeft. In de kelder worden prachtige studio's gebouwd waaronder een talkstudio. Ook daar is de controlroom. De antenne's staan net buiten Ipswich op een heuvel genaamd Foxhall Heath. Op middengolf is dus de frequentie 257 meter en dat is vlakbij de frequentie van zeezender Caroline die dan nog uitzendt op 259 meter. Dat is heel dicht bij elkaar en geeft enige problemen in ontvangst dus Orwell moet zijn zender wel heel nauwkeurig aftrimmen. Later zal Caroline van frequentie veranderen. En dan de FM: opmerkelijk is dat op stickers, in jingles en aankondigingen steeds wordt vermeldt dat op FM 97.1 in stereo wordt uitgezonden. Dat was toen nog niet altijd gebruikelijk in Engeland.

Er zitten inmiddels een aantal grote ondernemingen achter het station die daarmee de firma Suffolk Group Radio vormen. De aandelen zijn in handen van een bank, supermarkt onderneming Coop en platenmaatschappij EMI. En daarmee is er een complete formaliteit van bestuurders zoals directeuren en een (wettelijk bepaalde) programmaraad. Mede door de populariteit lukt het Orwell om voldoende adverteerders te krijgen. Die betalen dan voor 21 spots zo'n 400 gulden excl. BTW. Op de zeezenders hoorde je na iedere plaat een reclamespot maar voor ILR stations is dat wettelijk anders geregeld. Om de vier platen drie commercials dus daar moet Orwell zich aan houden. En ook aan een ander voorschrift. Commercials worden vaak ingesproken door de deejays maar die mogen dan niet te horen zijn in de programma's van de betreffende deejays. Dat vergt nog enig creatief gegoochel.

Saxon - In die eerste jaren heeft Radio Orwell gemiddeld 30 medewerkers. De eerste programmaleider is John Wellington. Naast de al genoemde hierbij nog enige namen van programmamakers: Paul Thompson, Katie Glass, Harry Rowell, Keith Rogers en Peter Barraclough. Ook is er een eigen winkel waar luisteraars T-shirts en andere gadgets kunnen kopen met het embleem van Orwell. De organisatie achter het station start een aantal jaren later, in 1982, ook met een radiostation voor het westen van het graafschap Suffolk. Dat is Radio Saxon. Al gauw daarna gaan beide stations nauw samenwerken op het gebied van regionaal nieuws.

Met soms op hetzelfde tijdstip hetzelfde programma. Overigens komen we dan terecht in de tijd dat de overheid de regels voor ILR stations strak aantrekt. Zo mag er geen allmusic format meer zijn maar moet er minimaal om de drie platen een info item zijn. Of dat is om de BBC stations aan wat meer luisteraars te helpen is niet zeker. Maar zoiets zorgt wel voor veel minder luisteraars bij de ILR stations en zo wordt ook Radio Orwell in de tachtiger jaren veel minder populair. (foto:John Wellington – foto: Theo Dencker)

Laser - De afname van luisteraars zal uiteindelijk ook aan een ander feit te wijten zijn. Na een aantal jaren van afwezigheid komt zeezender Caroline in 1983 weer terug en trekt de nodige luisteraars weg. Maar met name de nieuwe zeezender Laser 558 wordt enorm populair en dat is slecht voor de luistercijfers van Orwell totdat Laser enige jaren later stopt. Orwell bljft verder gewoon actief in de tachtiger jaren maar wordt in 1990 met zusterstation Saxon overgenomen door een andere radio-organisatie. En komen hiermee terecht in de nieuwe firma East Anglian Radio. In 1992 voegt deze organisatie al zijn stations samen onder de naam SGR Radio. Daarmee verdwijnt de naam Radio Orwell.