MediaNostalgie

Webradio

Door Nico Fintelman (Smits)

Leuk maar kleinschalig - Het is inmiddels een niet meer weg te denken fenomeen geworden: webradio. Over de hele wereld zijn tienduizenden mensen bezig hun eigen radiostation te maken en dit via het internet de wereld in te sturen. Het gaat makkelijk en kan net zo simpel of professioneel worden opgezet als de initiatiefnemer dat wil. Niet zelden gaat het eigenlijk alleen maar om een stream met non-stop muziek die door een computer wordt uitgebraakt.

In ieder geval wel een leuke tijdsbesteding voor de mensen die zich hiermee bezighouden. Maar de keerzijde is dat deze webradio's altijd maar bitter weinig luisteraars hebben. Het grote publiek luistert best wel naar radio via het internet maar is geen radiofanaat en dus niet geinteresseerd in webstations. Derhalve stemmen ze af op de stations die ze al kennen. In Nederland zijn dat de grote etherstations zoals 538, Sky, Radio 2 etc. De webstations zijn dus voor de radio- en muziekfreaks.

Aangezien dit een klein groepje mensen is die ook nog eens geen trouwe luisteraars zijn (een radiofanaat wil alles horen en wisselt regelmatig van zender) zijn de luistercijfers van deze zenders laag. Hoe groots sommige radiostations op het web soms ook doen, er zijn er nauwelijks die meer dan 100 unieke luisteraars per dag hebben. Maar de meeste halen de vijftig nog niet eens. Toch beluister ik regelmatig met plezier een aantal van deze stations.

En dan komen er problemen - Amerika is het land van de radio. Daar in de USA werd radio uitgevonden en alles wat er mee te maken heeft: hitparades, jingles, formats, deejays, studioapparatuur etc. En zo ook de webradio's. Maar eveneens bedacht men daar voor het eerst dat voor muziek brengen via het internet ook auteursrechten moeten worden betaald. En zo trad in het jaar 2006 een wet in werking waarin werd bepaald dat radiostations (etherzenders in dit geval) een extra bedrag voor gebrachte muziek via stream moeten betalen. Voor de duidelijkheid: deze betalen allemaal al behoorlijke bedragen aan auteursrechten (zeg maar de Amerikaanse Buma/Stemra/Sena) en vanaf dan nog eens extra als ze ook een stream hebben.

En als gerenomeerd station moet je die natuurlijk wel hebben. Een groot gedeelte van de Amerikaanse zenders heeft nu de stream afgesloten voor luisteraars buiten de V.S. want anders moet er nog meer worden betaald. Een aantal anderen heeft zich verzameld in een organisatie die de extra kosten voor luisteren buiten de U.S.A. financieert met korte reclames bij het inschakelen op de stream. En die zijn zodoende ook nog altijd buiten Amerika te beluisteren.

En dan ook de kleintjes - Maar het duurde niet lang of men vond daar dat ook de webradio's voor muziekrechten moesten gaan betalen.Er was uiteraard veel protest waar als belangrijke reden werd aangevoerd dat het hier hoofdzakelijk om hobby stations ging met weinig luisteraars. In 2007 trad een wet in werking die regelde dat vanaf dan ook de Amerikaanse webradio's autersrechtelijke kosten moesten gaan betalen. De stations organiseerden op 26 juli 2007 nog een 'Day of silence' (gedurende deze dag zond uit protest tegen de nieuwe wet vrijwel geen webradio in de USA uit) maar dat mocht niet baten. Als je dus geen geld hebt dan is de hobby over.

En dus ook bij ons - Goed voorbeeld doet goed volgen zegt men wel eens. Met als voorbeeld de Amerikaanse situatie besloot ook de Nederlandse auteursrechten organisatie de webradio's aan te pakken. Of dat nou goed volgen is blijft de vraag. De Buma-Stemra wist in 2007 te regelen dat hier ook de wet ging voorschrijven dat de eigenaren van webradio's de zogenaamde Buma-Stemra rechten moesten gaan betalen en ging vanaf 2008 degenen die dat niet doen stevig aanpakken.

De jacht was geopend. Intussen hebben al veel eigenaren van radiostations op het web een mail gehad van de Buma-Stemra. Heel populistisch gezegd: ze moeten dokken. En daarmee ook automatisch aan die andere rechtenorganisatie, de Sena. Is dit terecht? Aan de ene kant wel. Stel, jij bent een succesvol fotograaf en je ziet ineens dat anderen op internet jouw foto's zomaar gebruiken. Dan wil je daar toch graag een vergoeding voor hebben. Datzelfde geldt voor artiesten, componisten en platenmaatschappijen wiens muziek wordt gebracht op de webradio's, zij willen ook wat terugzien voor hun activiteiten. Maar anderzijds speelt natuurlijk hetgeen ik al noemde in het begin van dit artikel: de meeste webradio's hebben nog geen 100 luisteraars per dag dus wordt het toch ook wat overdreven om de stations te laten betalen. Maar er onderuit komen zal niet lukken.

De auteursrechten organisaties hebben de wet aan hun kant dus is in protest gaan zinloos. En niet reageren, danwel je proberen er aan te onttrekken, zal ook niet lukken. Bedenk wel dat de radiostations aan een website hangen en dat eigenaren van deze sites makkelijk zijn te traceren. Het kan even duren maar je wordt gevonden en zult dan toch met terugwerkende kracht moeten betalen. En wel vanaf het moment dat je de webradio hebt opgestart.

Lukt niet -Veel mensen achter webradio's hebben zich niet aangemeld bij de Buma-Stemra in de hoop te worden vergeten of er een paar jaar onderuit te kunnen komen. Maar daar kun je toch maar beter niet op gokken. De Buma komt altijd achteraf met een rekening voor een jaar of langer en aangezien je in die tijd bent 'gemonitord' kom je er dan niet onderuit. Bovendien heeft deze belangenorganisatie permanent computers actief die met zoekmachines het internet afstruinen om websites op te sporen waar muziek wordt gebracht. En uitgerekend webradio's hebben natuulijk de meest makkelijke trefwoorden op hun websites staan: radio, fm, luisteren, muziek etc. Bovendien heeft de Buma-Stemra hulp uit onverwachte hoek. Er lopen allerlei grappenmakers rond die het leuk vinden om deze organisatie in te lichten over het bestaan van radiostations op het web. Dus als je een webradio exploiteert: zorg dat je geen vijanden hebt want die kunnen je met een enkel emailtje aanmelden bij Buma-Stemra.

Tarief - Het huidige Buma-Stemra tarief voor een webradio is Eur. 78,-- per kwartaal en dat is dus Eur. 312,-- per jaar. Daarbij komt een nog wat hoger tarief van de Sena en zo ga je aardig richting de Eur. 1.000,-- voor het totaal. Let wel, je wordt dan aangemerkt als een niet commerciele zender. Maar heb je op je website of in je uitzendingen reclame uitingen dan wordt je aangemerkt als commercieele zender en betaal je het dubbele plus nog eens zo'n 13% van je omzet (= ontvangen geld voor reclame). Dat laatste met een minimumbedrag van Eur. 65,-- per maand zodat een commercieele webradio dus minimaal Eur. 3.000,-- per jaar moet afdragen. Dat lijkt niet zo'n groot bedrag voor een commercieel radiostation maar we hebben het hier dus over webradio's. En dat betekent dat we spreken over clubjes die zoals gezegd allen draaien voor maar een klein publiek, ook degenen die beweren dat ze gigantisch goed beluisterd worden. Daar kun je dus geen reclame met goede tarieven op verkopen.

Uiteraard hebben artiesten recht op een vergoeding voor hun prestaties maar het is toch wrang dat mensen die een hobby uitvoeren voor zo'n klein publiek dit soort bedragen moeten betalen. Trouwens, er hoeven door de webradio's geen speellijsten te worden ingeleverd bij de Buma-Stemra dus het ontvangen geld gaat waarschijnlijk helemaal niet naar de artiesten waarvan de muziek gedraaid wordt maar is louter bedoeld om de semie-ambtenaren van de Buma aan het eten te houden. Schrale troost is dat de zenders waar echte radiofreaks bij betrokken zijn het nog wel kunnen overleven omdat alle medewerkers meebetalen.

EU - En dan is er nog altijd die andere dreiging voor de webradio's. Overheden hebben graag alles onder controle en dat is nu niet mogelijk bij de vrije jongens van het web. Daarom is in de Europese Commissie voorgesteld om in de toekomst webradio onder de nationale wetgeving te gaan brengen. Voor Nederland betekent het dat deze stations onder de mediawet zouden gaan vallen. Dat betekent dus voldoen aan diverse mediaregels, betalen van auteursrechten en ook natuurlijk betalen voor een uitzendvergunning. Kassa voor de Nederlandse staat.

Samen - Inmiddels is in Nederland een belangenorganisatie voor webradio's opgericht en dat is een goede zaak. Het gaat om de Stichting Verenigde Online Radiostations (v-OR) die zich gaat inzetten voor de vele webradio's en dus ook omtreden maatregelen kan aanvechten. Heb je een webradio dan kost het je een paar centen om lid te worden maar ik denk dat het op termijn zijn vruchten kan afwerpen. Zo'n organisatie kan veel zaken voor de online raiostations toch goed gaan regelen.