De radio draait door (deel 2)
Geschreven door Nico Fintelman (Smits)
 
2016- En zo komen we in het jaar 2016 en is de situatie van de landelijke commercieele radiostations dan als volgt. Er zijn er zes die er echt toe doen. De nummer één is Radio 538. Vlak daarachter komt Qmusic. Dit station is nogal opvallend. Ooit begonnen als Radio Noordzee is Qmusic dan vanaf 2005 langzaam aan de opmars begonnen. Wint in 2005 en 2015 de Marconi Award. Een popstation dat met veel eigen talent steeds verder klimt in de luistercijfers en in 2016 de nummer 2 is.

Nummer drie is Sky Music en met enige achterstand komen dan 100%NL, 10FM en Veronica als nummer 4 tot 6. Dan zijn er nog de kleinere: Sublime, BNR en SlamFM. Allen met lage luistercijfers maar wel goed scorend in hun doelgroepen. De middengolf was een tijd voor 10Gold en Arrow maar veel vrijgegeven landelijke frequenties zijn sporadisch of in het geheel niet gebruikt. AM wordt uiteindelijk het domein van religieuze zenders waarvan er in 2016 maar één overblijft op: Goednieuws Radio. En allen zitten op DAB+.

DAB+ - DAB+ is de nieuwe uitzendstandaard voor geheel Europa. En dus moet ook Nederland er aan. Dit gaat dan in de plaats komen van FM die op termijn niet meer beschikbaar zal zijn voor radiostations. Intussen is veel geld, tijd, moeite en promotie besteed om het grote publiek aan DAB+ te krijgen. Maar dat lukt nog niet zo erg. Oorzaak is dat er tot op dit moment (juni 2017) nog niet zoveel noodzaak is voor de luisteraars. FM is de komende jaren nog gewoon aanwezig. En voor andere media heb je helemaal geen DAB+ nodig om toch radio te kunnen luisteren (kabel, internet, App). Maar inmiddels zijn er dus wel veel radiostations aanwezig op DAB+. In ieder geval alle landelijke en regionale stations, zowel commercieel als publiek. De locale stations zullen volgen. De 'ouderwetse' middengolf zal op termijn ook niet meer beschikbaar zijn voor landelijk radiostations maar alleen nog voor laagvermogen zenders.
 

Vergunning - De landelijke etherfrequenties waren in 2003 geveild voor een termijn van acht jaar. In 2011 zou er weer een veiling komen en moest iedereen weer opnieuw bieden. Toen het bijna zover was begon er alweer een minister van Financien kwijlend met zijn  telmachine te rammellen. Er zouden wederom miljoenen binnen gaan komen. Maar het liep anders. De stations hadden in 2003 dermate grote bedragen geboden voor hun vergunning dat dit niet nog eens zo kon. Een aantal van hen kon daardoor niet echt winst maken. Bovendien wilde de overheid dat de landelijke stations gingen meebetalen aan het opzetten van DAB+. Dit was zeer kostbaar en de overheid kon (wilde) dat niet alleen opbrengen. Uiteindelijk kwam er een oplossing: er kwam geen veiling, iedereen behield zijn frequentie pakket. De grote landelijke stations moesten wel de gebruikelijk kosten aan de overheid blijven betalen maar hoefden niet weer grote bedragen neer te leggen voor een verlenging van hun vergunning. Maar moesten dan wel meebetalen aan de invoering van DAB+. Deze regeling liep tot 2016. En in dat jaar werd besloten dat de vergunningen weer automatisch werden verlengd.

 
Samenvoeging - Echter, in 2016 werd ook de mediawet gewijzigd. Een onderdeel daarvan was dat voor de landelijke commercieele stations de bepaling verviel dat ze maximaal twee radiostations met een FM-etherpakket mochten hebben. Eén station op een geclauseerd en één op een ongeclauseerd kavel was tot dan toe wettelijk bepaald. Nu dat niet meer zo was sloeg John de Mol meteen toe. Zijn Talpa ging op radiogebied een samenwerkingsverband aan met TMG. En hij kocht Radio 10 terug van de organisatie achter 100%NL die er het kleine SlamFM voor terug kreeg. En zo ontstond er een mediagroep waarin de radiostations 538, 10FM, Sky en Veronica
 
kwamen. Van de genoemde zes 'groten' waren er nu vier onder controle bij John de Mol. Een vijfde, 100%NL was niet zo interessant. Maar de zesde wel. Qmusic was inmiddels dus een grote concurent voor Radio 538, zou maar zo maar een keer de nummer één kunnen worden. Derhalve besloot John om de smaakmakers van Qmusic weg te kopen. Het populaire ochtendduo Mattie en Wietze kregen begin 2017 een vorstelijke aanbieding en hadden belangstelling. Overigens om een ochendprogramma te gaan doen op Sky Music dat altijd nonstop was geweest. Twee vliegen in één klap. De conurentie verzwakt en zelf een populair programma op één van je stations
 

Mattie en Wietze - Wat toen volgde werd bijna een soap die op een landelijke mediagebeurtenis uitliep. Het was voor het duo moeilijk een éénsgezinde keuze te maken en nu het om heel veel geld ging hadden Mattie en Wietze er niet aan gedacht om een goede zaakwaarnemer in de arm te nemen. De jocks lieten zich door Talpa en Qmusic uit elkaar spelen. Mattie bleef toch bij Qmusic. En Wietze? Tot op dit moment (juni 2017) is daar niets van bekend. Wordt vervolgd dus. John de Mol had dan toch een beetje zijn doel bereikt, Het ochtendprogramma van concurent Qmusic zou hoe dan ook luisteraars gaan verliezen. Het voorval met de twee Qmusic jocks was uitgebreid te volgen via de media en Mattie deed er een half uur durend verslag van in zijn programma. Maar het was slechts één van de weinige echte radioverhalen van het laatste decennium. 

 
 

Avontuur - Lang geleden, in de tijd van zeezenders en landpiraten gebeurde er veel op radiogebied. Het was avontuur en leverde fraaie verhalen op. In de tijden daarna ook nog wel. Deze website is er een bewijs van. Maar als je de in dit artikel beschreven radiogeschiedenis vanaf 2003 leest zit er nauwelijks avontuur in. Het is gewoon een feiten verslag. Uiteraard zorgen de stations nog wel eens voor leuke radio momenten. Uitzendingen vanaf speciale locaties bijvoorbeeld. Zoals Qmusic dat regelmatig een aantal dagen uitzond vanuit een hotel in binnen of buitenland. Luisteraars waren te gast en de deejays het bedienend personeel.

Of Edwin Evers op Radio538 met zijn opvallende programma's van de locaties van diverse Olympische Spelen. En Adam Curry die voor Veronica een week programma's maakte vanuit Uruzgan. Opvallend ook de transfers van deejays alsof het wereldsterren waren zoals Koen en Sander van 3FM naar 538. En omdat het bij de stations om veel geld gaat wordt er ook gestunt met giga prijzen die te winnen zijn bij radiospelletjes. Qmusic introduceerde zowaar een nieuw radio fenomeen. Al die strakke popstations hebben luisteraars die best wel eens een 'op het randje' plaat willen horen. Smartlap, zwijmelplaat etc. En zo kwam het station met Het foute uur waarin dagelijks dit soort muziek wordt gebracht. Zo populair dat het uiteindelijk een compleet festival opleverde. Een fenomeen dat uiteindelijk onder andere benamingen door radiomakers van de andere stations werd overgenomen. Bijvoorbeeld Edwin Evers en Koen en Sander. Maar om nou te zeggen dat de radio de laatste 15 jaar erg avontuurlijk was....

 

Monopolie - En daarmee is radio dus ook veranderd. Het verhaal gaat nu eigenlijk alleen nog over het heen en weer schuiven met belangen waarbij het om miljoenen Euro's draait. Radio wordt dan eigenlijk ook niet meer gemaakt door radiomakers maar door boekhouders. En die kijken naar marktaandelen, luistercijfers en hoe lang een luisteraar blijft hangen. En natuurlijk naar omzetten en winst. En samen met mensen die ervoor hebben doorgeleerd wordt bepaald hoe een radiostation er uur voor uur moet uitzien/klinken. Daarbij wordt zoveel mogelijk gemikt op luisteraars in de leeftijdscategorie 18-50 jaar. De 'kopers' die beinvloedbaar zijn door reclame.

En dus mag de muziek niet te oud zijn en de deejays ook niet. Alweer lang geleden waren er mensen die een ideaal hadden: de vrije ether. Met name degenen die afkomstig waren uit kringen van de zeezenders en landpiraten hadden de opvatting dat die ether voor iedereen toegankelijk moest worden. En dus niet voorbehouden aan de Publieke Omroepen die meer dan 60 jaar een monopolie hadden. Uiteindelijk is dat gelukt. Maar anno 2017 zien we dat er twee grote blokken zijn die het radiogebeuren in ons land bepalen. Enerzijds nog steeds de Publieken. Anderzijds een beperkt aantal landelijke commercieele radiostations. En de meesten daarvan zijn onder controle bij één partij: Talpa (John de Mol). En dus zijn we toch weer een beetje terug bij een monopolie als het gaat om de radio in Nederland.

 

 
 

 

 
Terugkeren naar de MN home