Beromunster
Door Nico Fintelman (Smits)

 

 

Hersenschudding - De jaren zestig waren nog niet zo lang bezig en ik was een jongetje van nog maar 6 jaar oud. In de zomer na het avondeten nog even buiten spelen met de andere kinderen uit de buurt. Op een avond ging dat niet goed. Na een woordenwisseling met iemand werd ik van mijn fiets geduwd en viel met mijn hoofd op de klinkers. Huilend naar huis waar bleek dat het niet helemaal goed was.

"Een hersenschudding" constateerde de huisarts en dat betekende 4 weken plat op bed. Heb je tegenwoordig een hersenschudding dan moet je het een weekje rustig aan doen en hooguit de eerste nachten een keer worden gewekt. Maar vroeger moest je als kind met een hersenschudding vier weken plat op bed liggen en als volwassene zelfs zes weken !

 

Radio aan - En daar lag ik dan. Er werd een bed in de kamer gezet zodat het allemaal niet te eenzaam werd maar voor een kind slaat de verveling heel snel toe. Al gauw werd de radio een goede vriend. Dat ding stond bij ons overdags toch al meestal aan en werd toen maar bij mijn bed geparkeerd.

Permanent bleef ik aan het toestel draaien om te horen wat er zoal werd uitgezonden en alles kwam aan me voorbij. Veronica, Luxemburg, de (toen nog) twee Hilversumse zenders, hoorspelen en programma's als Arbeidsvitaminen, Jeugdland, Moeders wil is wet, Het Geluid etc. Ook buitenlandse zenders maar daar bleef ik niet zo lang hangen, een 6-jarige begrijpt nog niets van die buitenlandse talen.

 

Philips - Het radiotoestel bij ons thuis was nog zo'n prachtige ouderwetse, merk Philips. Grote houten kast met buizen, grote draaiknoppen, een soort canvas doek waarachter de luidspreker zat (en de rest van het interne gedeelte) en een prachtige draaibare balk voor de zenderkeuze. En ook zo'n mooi groen 'oog': een ronde groene lamp die helderder ging schijnen naarmate de ontvangst van een zender beter werd. Zo'n toestel ging nooit kapot en gelukkig is deze bewaard gebleven, ik heb hem nog altijd staan.

Er zaten drie 'banden' op zoals men dat toen noemde: middengolf, lange golf en korte golf. Geen FM want in die tijd werd nog nauwelijks in FM uitgezonden. Je hing een antenne-draadje aan het toestel en had vervolgens op alle drie banden perfecte ontvangst van een gigantisch aantal zenders. In latere jaren kwamen steeds modernere toestellen op de markt (uiteindelijk ook de tuners) maar als belangrijkste kenmerk hadden ze dat de ontvangstmogelijkheden beperkt waren. Maar deze toestellen die ontwikkeld waren in de jaren vijftig konden met een draadje de halve wereld ontvangen.

 

Bero wat ? - Op de voorkant van dat toestel zaten over de gehele lengte een aantal doorzichtige kunsttofplaten waarop de meterbanden werden aangegeven. Daarop bij de kortegolfbanden ook tekens als zonnetjes of maantjes om aan te geven dat zo'n band dan overdags dan wel in de nacht de beste ontvangstmogelijkheden had. Ook stonden een groot aantal zenders met naam genoemd op deze kunststofplaten zodat je er meteen naar toe kon draaien als je de betreffende zender wilde beluisteren. Illustere namen als Moskva (Radio Moskou), Murmansk (een zender aan de oostkust van Rusland), A.F.N. en natuurlijk Radio Luxemburg. En ook stond daar aan de rechterkant van de schaal Beromünster.

Als kleine jongen had je geen idee wat dat nou was, het klonk heel ver en een beetje eng. Een plaats die niemand kendde en waar ook niemand ooit heen zou gaan. Maar later begreep ik dat het een Zwitsers radiostation was en de zender en antennemast in de Zwitserse plaats Beromünster stonden. We kwamen er op weg naar een vakantiebestemming zelfs eens langs. En veel, veel later zou ik ontelbare malen via de snelweg langs het Zwitserse Beromünster komen op weg naar een wintersportvakantie of een Italiaanse zonvakantie. En iedere keer als ik in de verte die gigantische zendmast zag opdoemen moest ik dan even terugdenken aan dat jongetje, de hele dag in dat bed.

 
 

Veronica - De zender in Beromünster heeft trouwens nog wel wat radiohistorie op zijn naam staan. In de Tweede Wereldoorlog was Zwitserland een neutraal land en had dus niet te maken met de nazi's. Dat betekende voor het radiostation dat het de enige in Midden-Europa was die kon berichten over de werkelijkheid van de oorlog. Het station zond uit op MW 192 meter en dat was ook de etherfrequentie van de Nederlandse zeezender Veronica. Toen Beromüster in 1973 het vermogen ging verhogen kreeg men bij Radio Veronica het angstige vermoeden dat dit gevolgen zou kunnen hebben voor de ontvangst in grote delen van Nederland. Dit zorgde ervoor dat Veronica van etherfrequentie ging veranderen en zo verhuisde naar 538 meter MW.

 

Einde - Niets in het leven is voor eeuwig en zelfs de zender in Beromünster niet. De Zwitserse overheid besloot in 2008 dat de uitzendingen van de zender gestopt dienden te worden. Niet omdat het niet functioneel meer zou zijn maar omdat....de zender teveel straling gaf !! Was dat vroeger dan niet zo? Natuurlijk wel. De zender in Beromünster is al in 1931 in gebruik genomen en zeker na de Tweede Wereldoorlog werd altijd met vol vermogen uitgezonden. Maar net zoals in Nederland was ook Zwitserland ten prooi gevallen aan bedilzucht, totale overheidsbemoeienis, doorgeschoten regelgeving en schadeclaims. En dus bleek ineens uit metingen dat de normen voor straling door deze middengolfzender werden overschreden. En de afname van middengolf luisteren deed de rest.

Radio Beromünster zelf zond allang niet meer uit via deze zender en was verhuisd naar de FM zoals dat overal is gegaan. Maar sinds 1996 hadden de Zwitsers via deze locatie Radio Musigwelle. Die bracht de gehele dag de echte typische Volksmusik. Je moet er van houden maar dat doen de Zwitsers zeker, het station werd massaal beluisterd. Echter, vanwege genoemde straling moest de zender per december 2008 voorgoed uit (28 december 2008). De liefhebbers van Musigwelle kunnen sindsdien hun station beluisteren via satelliet, kabel, internet en in de ether via DAB. Maar de meerderheid van de luisteraars ontvingen hun station via de middengolf dus bij hen was de onvrede groot.

En die prachtige grote zendmast? De Zwitsers melden destijds dat men die uit historisch oogpunt wilden laten staan. Maar ik sprak toen meteen al het vermoeden uit dat ook dat eens zou zijn afgelopen en zo gebeurde inderdaad: op 19 augustus 2011 werd deze mast opgeblazen. Mijn oude radio is nog één van de laatste dingen zijn die herinneren aan Radio Beromünster.

 
 
 
 
 
Terugkeren naar de MN home