MediaNostalgie

Radio Jackie

14 oktober 2012 door: Nico Fintelman (Smits)

Korte traditie zeezenders - Radiopiraterij van landzenders is een fenomeen dat we in de hele wereld tegenkomen. Maar er zijn landen waar dat altijd een hogere vlucht heeft genomen dan elders. De mate van vrijheid speelt een grote rol, in strenge dictatoriale regimes zullen mensen niet zo snel geneigd zijn iets dergelijks te ondernemen.

Ook de radiotraditie speelt een grote rol. In landen waar men een populaire manier van radiomaken gewend is geweest staan zowel radiofanaten als luisteraars open voor meer radioavontuur. Dat is dan zeker het geval in de landen rond de Noordzee waar we de zeezenders hebben gekend. En zo was dat dan ook in Engeland.

Daar kwamen in de periode 1964-1968 meer dan 15 zeezenders in de lucht vanaf zendschepen en verlaten marineforten. De één was succesvoller dan de ander maar gedurende een relatief korte periode was het een booming event in de UK.

Maar op 15 augustus 1967 trad daar een anti-zeezenderwet in werking waardoor het fenomeen snel aan zijn einde kwam, alleen Radio Caroline hield het nog een tijdje vol maar dat was in 1968 ook afgelopen.

Dan maar aan land - Nadat die zeezenders waren verdwenen viel er een groot gat dat de de Publieke Omroep probeerde te vullen met een nieuwe landelijke popzender BBC Radio1. Maar het station was niet zo avontuurlijk, in het begin alleen overdags in de ether en meer keuze was er ook niet. Daardoor ontstond een klimaat waarin het publiek openstond voor alternatieven en radiopioniers aan de slag gingen. Engeland kreeg radiopiraten “aan land” waarvan een aantal, net zoals in Nederland, 24-uurs stations werden die razend populair waren.

Eén van de meest bekende en populaire was Radio Jackie uit Londen dat zo’n 17 jaar zou bestaan en later een legale zender is geworden. Zeezender Caroline was vernoemd naar de dochter van de vermoorde Amerikaanse president John Kennedy: Caroline. Radio Jackie werd vernoemd naar zijn vrouw Jacqueline die ook wel liefkozend Jackie werd genoemd.

Het begin - Radio Jackie start in het voorjaar van 1968, het is de tijd dat Radio Caroline noodgedwongen moet stoppen. Initiatiefnemer Nick Catford en een paar radiofreaks beginnen vanuit Zuidwest Londen met onregelmatige uitzendingen van muziekprogramma’s die doen denken aan de zeezenders. Deze programma’s worden vooraf opgenomen en in het begin uitgezonden via een andere piraat.

Later komt men met een eigen zender en deze en de antenne worden op wisselende locaties geplaatst, niet zelden in een bos of het open veld. Overigens zijn die uitzendingen wel op de middengolf 227 meter. Naarmate de jaren zestig naar het einde lopen wordt er meer en meer uitgezonden en is men uiteindelijk iedere zondag in de ether. De inmiddels steeds professionelere Radio Jackie brengt de popmuziek van die tijd en wordt goed beluisterd. Veel winkeliers en bedrijven adverteren op de zender. In de jaren zeventig wordt de zendtijd steeds verder uitgebreid hetgeen de overheid ook opmerkt en Jackie wordt dan ook regelmatig opgepakt. En komt weer terug. Het station maakt zich ook populair door inzamelingsacties voor goede doelen. Met name voor diverse ziekenhuizen in Londen wordt veel geld binnen gehaald, iets wat in Nederland misschien wat vreemd overkomt. Bij ons wordt een ziekenhuis niet meteen als goed doel gezien maar in het destijds wat mindere ziekenzorg stelsel van Engeland ligt dat dus anders.

Local - In de seventies komt in Engeland de discussie op gang om ‘local radio’ toe te staan. Hierbij moeten we niet aan de letterlijke vertaling van het woord local denken want het gaat dan eigenlijk om regionale zenders. Als over dit onderwerp in 1972 een debat plaatsvindt in het Engelse parlement wordt Jacie als voorbeeld genomen en worden daar opnamen van het station ten gehore gebracht. Maar als de local radio’s dan daadwerkelijk wettelijk mondjesmaat werden toegestaan (Capital Radio is de eerste in Londen) is Jackie daar niet bij betrokken.

Omdat deze stations aan veel regels zijn gebonden (puur muziekzender zijn is dan niet toegestaan) ziet de leiding van Jackie hier niets in en blijft het station illegaal. Men wisselt van frequentie en gaat naar 1332 khz en komt ook op 94.4 FM. Overigens wordt het station tussen 1970-1975 vaak opgepakt. Soms worden er mensen gearresteerd die dan moeten voorkomen. Dave Owen krijgt een boete van 850 engelse ponden (in die tijd ongeveer 6.000 gulden). Maar Mike Night moet uiteindelijk 28 dagen de gevangenis in !

Het lijkt wel Nederland - Er is redelijk wat gelijkenis tussen de Nederlandse en Engelse piraterij. Net zoals hier worden in de jaren tachtig de illegale stations grote professionele en daarmee zeer populaire zenders. In 1983 gaat Radio Jackie 24 uur per dag uitzenden. De ‘hobby’ piraat is overgenomen door Tony Collins, een zakenman die er veel geld instopt en zorgt dat er een professionele organisatie komt te staan. Jackie huurt een groot pand in Worcester Park in de wijk Kingston waar de studio’s openlijk worden gevestigd. Zakelijk gezien opereert het station als een officiele firma en het lijkt alsof Jackie legaal is. Jackie is in het hele Londense gebied te ontvangen op AM en FM en ook nog ver daarbuiten. De vele luisteraars hebben ook als gevolg dat het station commerciel goed draait, er zijn adverteerders voldoende.

Veel van de medewerkers zijn fulltime in betaalde dienst en enkele van de vele deejays zijn dan Les Adams, Rob Randall, Bob Mathews, Mark Lawrence, Ron Brown, Paul MKenna, Dave Pearce, Phil Hazelton en Phil Kennedy. Ook wordt er een Jackie Shop geopend waar allerhande Jackie artikelen te koop zijn. Het station wordt waanzinnig populair in de Engelse hoofdstad en een begrip in de radiowereld.

Legaliteit lukt niet - Dit alles leidt er toe dat Jackie toch probeert legaal te worden. Er wordt een grote actie op touw gezet die op de zender enorm wordt gepromoot. De bedoeling is om een legale status te krijgen als radiostation voor Zuidwest Londen en een lobby bij de desbetreffende deelgemeenten wordt ondersteund met een petitie die is ondertekendt door 55.000 mensen. Ook veel locale politici geven hun steun maar desondanks wordt de aanvraag afgewezen.

Concurentie - Radio Jackie is in 1984 op het absolute hoogtepunt van het bestaan. Mede debet daaraan is dat het station lange tijd niet wordt opgepakt. Dit gedoogbeleid heeft deels als oorzaak dat na een opakactie van de Engelse opsporingsdienst DTI er een rechtszaak is geweest tegen een aantal Jackie medewerkers die chaotisch is afgelopen. Er is totale onduidelijkheid wat nu wel en niet mag en de rechtbank houdt de zaak meer dan een half jaar aan. Punt is dat de Jackie medewerkers hebben ontdekt dat het wettelijk niet mogelijk is bij een overheidsactie zenders en studio's in beslag te nemen. In afwachting daarvan komen er voorlopig geen nieuwe oppakacties meer. Pas in 1985 komt er een wetsaanpassing waardoor er weer inbeslagnames volgen. Maar ook in 1983/84 roept het station de luisteraars op hun ‘local MP’ aan te schrijven en te vragen om Jackie te steunen. (***).

Of dat de oorzaak is wordt niet duidelijk maar algemeen wordt aangenomen dat Radio Jackie in deze tijd door de politiek de handen boven het hoofd wordt gehouden. Permanent in de ether zijn is natuurlijk prima voor de populariteit en uit onderzoek blijkt dat Radio Jackie dan de best beluisterde zender van Londen is. Dat steekt behoorlijk bij legale ‘local radio’s’, met name Capital Radio en Radio Mercury. Zij spannen een rechtszaak aan tegen Jackie eigenaar Tony Collins teneinde het station uit de ether te krijgen. Vlak voor de rechtszaak haalt Tony een stunt uit en ‘verkoopt’ het station aan Robin King, een engelsman die formeel in Nederland woonachtig is, dus het proces tegen Tony wordt een lachertje.

Toch einde - Het blijkt uiteindelijk toch allemaal uitstel van executie. Begin 1985 beslist de overheid dat Radio Jackie wel degelijk illegaal is en moet verdwijnen. Omdat het station niet zelf daarvoor kiest volgen oppakacties. Een paar keer komt Jackie terug maar iedere keer wordt al de volgende dag wederom alles in beslag genomen. Daar valt niet meer tegen te vechten en Tony Collins moet besluiten te stoppen. Op maandag 4 februari 1985 neemt Radio Jackie afscheid van de luisteraars, honderden van hen zijn er bij aanwezig in en om het gebouw in Worcester Park.

Na lange tijd legaal - In de jaren hierna proberen mensen uit de Jackie organisatie met regelmaat om toch een legale status voor het station te krijgen. Maar alle licentie aanvragen worden afgewezen. Dan, pas in 2003, neemt deze organisatie waar wederom Tony Collins de baas is, de ‘local radio’ Thames Radio over en bouwt dit om tot Radio Jackie. Op 19 october 2003 is het station formeel terug en nog wel op zijn oude stek, Zuidwest Londen. En nu wordt uitgezonden op FM 107.8 met een mix van leuke actuele popmuziek en veel oldies. Verder heeft het station een grote redactie voor de eigen nieuwsdienst en verkeersinfo.

*** Local MP: in Engeland zijn de volksvertegenwoordigers in het parlement verantwoordelijk voor de regio waar ze vandaan komen, zij worden door de inwoners van die regio gekozen. Zodoende worden deze politici vaak benaderd door groeperingen die een bepaald probleem of belang landelijk onder de aandacht willen brengen (‘write your local MP’).